Problem odnosa između "slobode i nužnosti" bio je poznat još Aristotelu i o njemu su beskrajno diskutovali srednjevekovni sholastičari. Kant ga koristi kao jednu od svojih poznatih "antinomija", gde je prezentovan kao nerazrešiva kontradikcija. U 17. i 18. veku pojavio se u matematici kao teorija verovatnoće, u vezi sa kockom.
Dijalektički odnos između slobode i nužnosti ponovo je izbio na površinu kroz teoriju haosa. Doyne Farmer, američki fizičar istražujući kompleksnu dinamiku, komentariše: "Na filozofskom nivou, iznenadilo me je kao operativan način da se definiše slobodna volja, na način koji omogućava da se pomire slobodna volja i determinizam. Sistem je deterministički, ali ne možete reći šta će uraditi sledeće. Takođe, oduvek sam smatrao da važni problemi napolju u svetu moraju da imaju veze sa stvaranjem organizacije, u životu ili inteligenciji. Ako, kako se to izučavalo? Ono što su biolozi radili izgledalo je tako primenjeno i specifično; hemičari to sigurno nisu radili; matematičari to nisu radili uopšte, a fizičari se prosto time nisu bavili. Oduvek sam osećao da spontana pojava samo-organizacije treba da bude deo fizike. Ovde smo imali jedan novčić sa dva lica. Ove je bio red, sa slučajnošću koja se pojavljuje, a onda jedan korak dalje imali smo slučajnost sa svojim sopstvenim unutrašnjim poretkom."
Dijalektički determinizam nije imao ništa zajedničko sa mehaničkim pristupom, a još manje sa fatalizmom. Na isti način na koji postoje zakoni koji regulišu...